کارشناس رادیولوژی بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان بر این باور است که مسئله تاثیر اشعه ایکس بر جنین در حال رشد، از مواردی است که به عنوان دغدغه های دوران بارداری شناخته می شود و باید در نظر داشت احتمال اینکه اشعه X بتواند بر جنین در حال رشد آسیب برساند بسیار اندک است و بطور کلی منافع حاصل از اطلاعات تشخیصی تصاویر اشعه X بر خطرات احتمالی که جنین در حال رشد را تهدید می کند غالب است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان، تصویربرداری پزشکی یا رادیولوژی یکی از رشته های هیجان انگیز و در حال پیشرفت در حوزه پزشکی است. با این که اشعه ایکس ، MRI ، سونوگرافی و سایر فناوری های تصویربرداری پزشکی برای بسیاری از افراد شناخته شده است ، ارزش و تأثیر آنها بر مراقبت از بیمار به طور گسترده ای درک نشده است. به همین دلیل روز جهانی رادیولوژی در سال ۲۰۱۲ برای ایجاد آگاهی بیشتر از رادیولوژی و نقش حیاتی رادیولوژیست ها در مراقبت از بیمار، راه اندازی شد.
کارشناس رادیولوژی بهداشت و درمان صنعت نفت منطقه فارس در روز گرامی داشت علم رادیولوژی عنوان کرد:کشف اشعه X یکی از مهمترین دستاوردهای پزشکی بوده که منجر به تشخیص بسیاری از بیماری های بشر گردیده است با وجود فواید اشعه، باید نسبت به خطرات اشعه نیز آگاه بود و از قرارگیری بیش از حد در برابر این پرتو و عوارض آن خودداری نمود.
محبوبه مهرابی فرد از مضرات اشعه ایکس گفت و ابراز کرد: تشعشع بیش از حد مجاز می تواند سلول ها را نابود ساخته و در ساختار DNA انسان تغییرات ایجاد کند قرارگیری مداوم در برابر اشعه X، جذب دوزهای بالاتر مانند CT و روش های مداخله ای در بعضی موارد منجر به اثرات بیولوژیکی بر روی بدن می شود، دوز جذب شده بالاتر به معنی خطر بالاتر است رابطه این اثرات تقریباً خطی است.
وی افزود: عوارض جانبی شامل قرمزی پوست، نازایی، آب مروارید و ریزش مو است. بیمارانی که تحت عمل مداخله ای قرار می گیرند و نیاز به دوزهای بالا با ساعـات طولانی تر دارند در موارد بسیار نادر مـی توانند آسیبهای پوستی ناشی از پـرتودرمانی را تجربه کنند.
مهرابی اضافه کرد: از عوارض احتمالی اشعه ایکس که به اثرات تاخیری نیز معروف هستند می توان به اثر ژنیتیکی و سرطان اشاره نمود که ممکن است سال ها پس از دریافت اشعه در بدن فرد بروز کند.
**************
کارشناس رادیولوژی بهداشت و درمان صنعت نفت منطقه فارس در ادامه با اشاره به عوامل موثر بر تشدید عوارض اشعه ایکس، اظهار داشت: اثرات بیولوژیکی اشعه ایکس به عواملی نظیرِ (نوع اشعه دریافتی: اشعه X دوار حاصل از CT که تصاویر سه بعدی از بدن بیمار گرفته نسبت به پرتو ایکس دستگاه های رادیولوژی که بصورت لحظه ای تصویر می گیرد دارای دوز بالاتر و خطر بیشتر می باشد؛ مقدار اشعه دریافتی:مقدار اشعه دریافتی ارتباط مستقیمی با زمان پرتوگیری افراد دارد این خطر با بزرگی دوز و با تعداد تکرار تصویربرداری افزایش می یابد؛قسمتی از بدن که مورد تابش قرار می گیرد: با وجود اینکه شخص باید دارای پوشش حفاظتی کامل در برابر پرتو باشد ولی بیشترین اثرات اشعه X بر روی غده تیروئید، بیضه ها و تخمدان ها و همچنین عنبیه چشم به دلیل داشتن اثرات تکثیرشونده سلولی سریع می باشد؛) بستگی دارد.
وی در این راستا، افزود: کودکان نسبت به بزرگسالان و همچنین زنان نسبت به مردان، اثرپذیری بیشتری نسبت به اشعه X دارند، همچنین، افراد با سطح بالاتر ایمنی بدن دارای مصونیت بیشتری نسبت به عوارض پرتوگیری هستند و با دانستن اثرات تشدید اشعه X، می توان حفاظـت در برابر اشعه X را برای دریافت حـداقل دوز اشعه ممکن به انجام رساند.
**************
مهرابی فرد در پاسخ به این پرسش که خطر اشعه ایکس برای جنین در دوران بارداری چیست؟ گفت: تاثیر اشعه ایکـس بر جنین و همچنین خطـر ایکس برای جنـین بسـتگی به میزان تابش اشعه ایکس، استفـاده از پوشـش محـافظتی و ارگان تحت عکسبرداری دارد اخـتلال در یادگـیری یا احتـمال بروز سـقط به عنوان اثر پرتو بر جـنین شـناخته می شود.
این کارشناس رادیولوژی در بهداشت و درمان صنعت نفت منطقه فارس، اذعان داشت: مسئله تاثیر اشعه ایکس بر جنین در حال رشد، از مواردی است که به عنوان دغدغه های دوران بارداری شناخته می شود، باید در نظر داشت احتمال اینکه اشعه X بتواند بر جنین در حال رشد آسیب برساند بسیار اندک است و بطور کلی منافع حاصل از اطلاعات تشخیصی تصاویر اشعه X بر خطرات احتمالی که جنین در حال رشد را تهدید می کند غالب است، اما اگر در طول یک دوره کوتاه زمانی، قبل از اینکه از بارداری خودآگاه شده باشید حجم زیادی از شکم در معرض اشعه ایکس قرار گرفته باشد در اینصورت جنین در خطر خواهد بود بنابراین اثرات اشعه X بر جنین به فاکتورهای متعددی بستگی دارد.
وی اضافه کرد: اگر در حین عکسبرداری ارگان تناسلی و شکم مادر در معرض تابش نباشد و با استفاده از پوشش های محافظتی از منتشر شدن تابش جلوگیری شده باشد اثر پرتو بر جنین کاهش می یابد.
به گفته وی، عکسبرداری از ناحیه شکم با استفاده از اشعه X در دوران بارداری، جنین را در معرض مستقیم اشعه ایکس قرار می دهد در این شرایط میزان آسیب وارد شده بر جنین بستگی به هفته بارداری و مقدار اشعه X تابیده شده دارد، قرار گرفتن در معرض دوز بالایی از اشعه X در دوران بارداری در ابتدا معمولاً منجر به سقط جنین خواهد شد و دریافت دوز بالای اشعه X در هفته دوم تا هفته هشتم بارداری ریسک محدودیت رشد جنین یا ایجاد نقص در جنین را افزایش خواهد داد و بعد از هفته هشتم، ریسک ناتوانی ذهنی و ناتوانی هایی که یادگیری را در جنین به همراه خواهد داشت بخاطر داشته باشید که میزان مجاز اشعه X در عکسبرداری معمولی کمتر از آن چیزی است که احتمال بروز عوارض اشعه X در دوران بارداری را به دنبال داشته است.
**************
***روز جهانی رادیولوژی (IDoR) یک رویداد سالانه است که نقش تصویربرداری پزشکی در مراقبت های بهداشتی مدرن را ارتقا می دهد، این جشن هر ساله در ۸ نوامبر یا ۱۷ آبان برگزار می شود و همزمان با روز کشف اشعه ایکس است، این طرح اولین بار در سال ۲۰۱۲ به عنوان ابتکار مشترک انجمن رادیولوژی اروپا (ESR) ، انجمن رادیولوژی آمریکای شمالی (RSNA) و کالج رادیولوژی آمریکا (ACR) معرفی شد، روز جهانی رادیولوژی توسط تقریباً ۲۰۰ جامعه ملی، فوق تخصص و حوزه های وابسته در سراسر جهان پذیرفته و جشن گرفته می شود.