مسئول کلینیک نفس در بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان، عوامل محیطی را یکی از دلایل گرایش افراد به مواد مخدر اعلام و تاکید کرد تجربه نشان می دهد که فرد تا حد زیادی از محیط زندگی خود و افرادی که بیشتر با آنها در ارتباط است تاثیر می پذیرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان، اعتیاد به مواد مخدر یکى از مهمترین مشکلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى است که عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه بشرى محسوب شده و موجب رکود اجتماعى در زمینههاى مختلف مى‌گردد؛ اعتیاد بعنوان یک آسیب اجتماعی، هیچ گاه بطور کامل ریشه‌کن نخواهد شد، اما با تدبیر و تلاش حداقل میتوان آنرا به کنترل درآورد.
دکتر فرشید دهقان همزمان با هفته جهانی مبارزه با مواد مخدر گفت: مواد مخدر آن دسته از ترکیبات شیمیایی هستند که مصرف آن ها باعث دگرگونی در سطح هشیاری و عملکرد مغز می شود.
وی با تشریح واژه مواد، عنوان کرد: منظور از واژه مواد همان مواد روان گردان یا شیمیایی است که افراد آن ها را به طرق مختلف جهت تغییر خلق یا رفتارشان مصرف می کنند.
مسئول کلینیک نفس در بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان افزود: این تعریف داروهای قانونی مانند نیکوتین موجود در سیگار،کافیین موجود در قهوه را نیز شامل می شود.
دکتر دهقان با بیان اینکهِ اختلالات مرتبط با مواد 10 طبقه ی مجزا را در بر می گیرند؛ ابراز کرد: الکل،کافیین، حشیش، مواد توهم زا، مواد استنشاقی، مواد شبه افیونی، مواد محرک (آمفتامین،کوکایین و...)، داروهای آرام بخش و خواب آور، توتون و مواد دیگر؛ 10 طبقه ی مجزایی هستند که اختلالات مواد را شامل می شوند.
وی اضافه کرد: ویژگی اصلی اختلال مصرف مواد مجموعه ای از نشانه های شناختی، رفتاری و فیزیولوژیکی است که نشان می دهند فرد با وجود مشکلات قابل ملاحظه مرتبط با مواد، مصرف را ادامه می دهد.
دکتر دهقان از خصوصیت مهم اختلالات مصرف مواد گفت و اذعان داشت: تغییر اساسی در مدارهای مغزی مهمترین خصوصیت اختلالات مصرف مواد است که امکان دارد بعد از مسمومیت زدایی ادامه یابد، مخصوصا در افرادی که به اختلالات شدید مبتلا هستند. اختلالات مصرف مواد در طیفی از خفیف تا شدید روی می دهند.
مسئول کلینیک نفس در بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان افزود: شیوع اختلالات مرتبط با مواد متفاوت است؛ به عنوان مثال، اختلال مصرف الکل شایع است، در ایالات متحده شیوع 12 ماهه اختلال مصرف الکل درافراد 12تا17 ساله 4/6 درصد و در بزرگسالان 18ساله و بالاتر8/5 درصداست، میزان این اختلال در مردان بزرگسال بیشتر از زنان بزرگسالاست، شیوع 12ماهه اختلال مصرف حشیش تقریبا 3/4 درصد بین افراد 12تا17 ساله و 1/5 درصد بین بزرگسالان 18 ساله و بالاتر است.
وی گفت: میزان اختلال مصرف حشیش در مردان بزرگسال بیشتراز زنان بزرگسال است؛ بطورکلی، میزان شیوع مصرف هر نوع ماده در افراد سنین 18 تا 24 ساله نسبتا بالاست.
*دلیل گرایش افراد به مواد مخدر
دکتر دهقان از دلیل گرایش افراد به مواد مخدر گفت و اظهار کرد: یکی از دلایل گرایش برخی افراد به مصرف مواد مخدر، تیپ شخصیتی و وضعیت روانی آن هاست،کسانی که اعتماد به نفس پایین و ویژگی های خلقی افسرده دارند و برای درمان به مصرف مواد مخدر پناه می برند و یا رفتارهای تکانشی دارند و ناسازگار هستند ، بیش از دیگران به مصرف مواد گرایش دارند .
وی گفت: عوامل محیطی نیز از دلایل گرایش به مصرف مواد است، وقتی فرد در محیطی باشد که مواد به آسانی در اختیار او قرار گیرد و با دوستانی در ارتباط باشد که مصرف کننده مواد هستند طبعا به سمت اعتیاد کشیده خواهد شد.
مسئول کلینیک نفس در بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان اضافه کرد: عامل بعدی مشکلات خانوادگی است، تنش در روابط زوجین و فضای روانی ناسالم در خانواده همراه با تحقیر و سرزنش، برآورده نشدن نیازهای عاطفی- احساسی فرد، ناکام ماندن در زندگی مشترک و به نوعی دست نیافتن به هدف هایی که در ازدواج به آن ها می اندیشید، از جمله عوامل خانوادگی است.
به گفته دکتر دهقان، عامل بعدی می تواند پیام های پزشکی نادرستی باشد که فرد از دیگران یا اعضای خانواده اش دریافت می کند و به میزان زیادی انگیزه فرد را برای مصرف افزایش می دهد. برای مثال به او گفته میشود:
((مواد بزن دردت خوب میشه)) ؛ ((عضلاتم درد می کرد، مواد زدم، خوب شدم))
*اقدامات مناسب جهت غلبه بر وسوسه ی مواد مخدر
زهرا صحراییان نیز در ادامه از اقدامات مناسب جهت غلبه بر وسوسه ی مواد مخدر گفت و عنوان داشت: دوره ی نقاهت در ترک اعتیاد می تواند بسیار دشوار باشد، شما می توانید سعی کنید با غلبه بر وسوسه مصرف، جلوی عود و بازگشت به مواد (لغزش) را بگیرید .
روانشناس واحد سلامت کار و HSE بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان، افزود: اتفاقاتی که منجر به عود می شود،گاهی اوقات به طور غیر منتظره رخ می دهد، شما که قبلا درگیر مصرف مواد بوده اید باید بتوانید خود را برای غلبه بر هوس مصرف دوباره به ویژه در اعتیاد به تریاک و مشتقات آن آماده کنید، به طوری که بتوانید بدون عود و رو به جلو حرکت کنید، تمایل به مصرف مواد معمولا در آغاز بهبودی شدیدتر است و به تدریج هرقدر میزان بهبودی جسمی و بازتوانی بعد از اعتیاد بیشتر می شود این تمایل نیز کاهش می یابد، با این حال مقاومت در برابر مصرف می تواند روندی فرساینده و خسته کننده داشته باشد، ممکن است احساس ضعف کنید و فکر کنید که دیگر نمی توانید ادامه دهید.
وی با بیانِ توصیه هایی برای غلبه بر وسوسه ی مواد مخدر؛ گفت: از محیط ها و افرادی که برای شما یادآور مصرف هستند دوری کنید، افکار منفی تان را کنترل کنید. همچنین در برخی افراد بهانه ها و استدلال های عقلانی به ذهن رسوخ می کند ((با یکبار مصرف تفریحی که به جای اولم برنمیگردم))؛ فقط یک بار دیگر برای خداحافظی مصرف می کنم،کسی نمی فهمد از فردا تصمیم میگیرم کنار بگذارمش، امشب برای شاد بودن در فلان مراسم باید حتما مصرف کنم و...
صحراییان اضافه کرد: ورزش کنید، از خودگویی های مثبت استفاده کنید، احساسی که دارید را با کسی در میان بگذارید، ( صحبت کردن با دیگران کمک میکند تا شما از درگیری مستقیم با موضوع فاصله بگیرید و به طور عقلانی به مسئله توجه کنید، این کار باعث می شود که شما ولع غیر اخلاق بخودتان را بهتر درک کنید، ضمن اینکه گاهی دیگران با کمک و همفکری به شما یاری می دهند که بر امیال وسوسه کننده خودتان غلبه کنید و با به زبان آوردن افکار و احساسات خود از زیر بار سنگین آن ها بیرون بیاید، به ویژه صحبت کردن با کسی که قبلا همین مشکل را داشته و ترک کرده است می تواند گزینه ی خوبی باشد، مسیر بهبودی یک سفر طولانی است میتوانید در این مسیر از پزشک و روانشناس خود کمک بگیرید.)
روانشناس واحد سلامت کار و HSE بهداشت و درمان صنعت نفت فارس و هرمزگان ادامه داد: یک لیست از اهداف خود را تهیه کنید و بر اهداف کوتاه مدت تمرکز کنید، (ممکن است شما به محض ترک مواد نتوانید همه ی اهداف دراز مدتی که در سر دارید را عملی کنید، از کمال گرایی و تفکر سیاه و سفید بپرهیزید،کمال گرایی به این معنا است که شما نتوانید محدودیتی را در زندگیتان تحمل کنید و انتظار داشته باشید خیلی سریع و بعد از ترک کردن به همه ی خواسته هایتان برسید، این نوع تفکر ممکن است باعث دلسردی شما شود.
به گفته وی، درست این است که بدانید قدم در راه درستی نهاده اید. سعی کنید برای زندگیتان اهداف کوتاه مدت تعیین کنید. این کار باعث می شود که اهداف، دست یافتنی تر شوند و همین موضوع باعث دلگرمی شما در طول مسیرتان خواهد شد)، یک سرگرمی جدید را امتحان کنید، آنچه بر هوس مصرف تان تاثیر میگذارد را شناسایی کنید، (برخی افراد وقتی احساس گرسنگی یا خستگی می کنند بیشتر میل به مصرف دارند. در مقابل برخی در زمان هایی که انرژی زیادی دارند ممکن است میل به مصرف داشته باشند و عده ای در زمان هایی که احساس افسردگی یا پوچی میکنند چنین رفتاری نشان میدهند.)
* 27 ژوئن برابر با 6 تیر روز جهانی مبارزه با مواد مخدر است. کنفرانس بین‌المللی مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر از تاریخ 17 تا 26 ژوئن 1987 در شهر وین به منظور ابراز عزم سیاسی ملت‌ها در امر مبارزه با پدیده خانمان‌سوز و شوم مواد مخدر تشکیل شد و در آن سندی با عنوان C.M.O به تصویب کشورهای شرکت‌کننده رسید.