دستاوردهایی با چاشنی آمار و برنامه ریزی

آمارها در برنامه‌ریزی، مدیریت، همچنین نظارت و ارزیابی برنامه‌های مراقبت بهداشتی نیز از اهمیت اساسی و بنیادینی برخوردار است و تردیدی نیست که خدمات بهداشتی را بدون در نظر داشتن حقایق نمی‌توان به‌طور موثر اجرا کرد. در میان مناطق 15 گانه بهداشت و درمان صنعت نفت، فارس، تنها منطقه‌ای است که واحدی مستقل به نام آمار و اطلاعات دارد و به تمام واحدهای تحت پوشش این مرکز، خدمات‌رسانی می‌کند. در این زمینه با علی‌اصغر نصیحت‌کن، مسؤول آمار و برنامه‌ریزی بهداشت و درمان صنعت نفت فارس گفت‌وگو شده و او نیز توضیحات مبسوطی ارائه کرده است.پس از شکل‌گیری واحد آمار در ستاد سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در منطقه فارس، امور محوله با تاکید بر آمار فعالیت‌های درمانی تحت نظارت امور اداری انجام می‌شد. از سال 1385 با ارائه پیشنهادهایی همسو با ارتقای فرایندها، واحد آمار و برنامه‌ریزی به صورت واحدی مستقل تحت نظارت رئیس خدمات پشتیبانی شروع به فعالیت کرد. از سال 1390 با هماهنگی ستاد سازمان، شرح وظایف و گردش کار جدید و متفاوتی در بهداشت و درمان منطقه فارس شکل گرفت. اکنون با گذشت بیش از یک دهه، این واحد زیر نظر و نظارت سلامت کار و اچ‌اس‌ای با سه نفر (یک نفر کارشناس ارشد اپیدمیولوژی، یک نفر کارشناس ارشد آمار زیستی و یک نفر کارشناس ارشد واحد) ارائه خدمت می‌کند.

مسؤول آمار و برنامه‌ریزی بهداشت و درمان صنعت نفت فارس، مهم‌ترین فعالیت‌های واحد آمار این منطقه را تعیین سطح رضایتمندی مراجعان به واحدهای ارائه‌دهنده خدمات سلامت (درمان مستقیم)، اجرای طرح رضایتمندی شغلی کارکنان، تجزیه و تحلیل معاینات دوره‌ای کارکنان به‌منظور ارائه به شرکت‌های صنعتی تحت پوشش و تجزیه و تحلیل فعالیت‌های پزشک خانواده بیان می‌کند.

به گفته علی نصیحت‌کن، از زمان تشکیل واحد آمار و برنامه‌ریزی، تمامی گزارش‌های کارکرد پزشکان به تفکیک درمانگاه‌ها ثبت، همچنین جمع آماری آمار فعالیت‌های انجام شده درمانگاه‌ها نیز به تفکیک لحاظ می‌شود.

وی با اشاره به اینکه تکمیل فایل‌های آماری معاونت برنامه‌ریزی و واحد سلامت کار و اچ‌اس‌ای و ارسال ماهانه به ستاد سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در واحد آمار انجام می‌شود، می‌گوید: از دیگر وظایف محوله در این واحد می‌توان به همکاری با واحد اس‌اچ‌ای (استقرار HSE-MS، امور کنترل مدارک اچ‌اس‌ای، انجام ممیزی داخلی و اچ‌اس‌ای و...)، تهیه برنامه‌های عملیاتی با همکاری واحدهای مختلف و پیگیری و ارسال نتایج پیشرفت هر سه ماه به ستاد سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، تهیه و تعیین شاخص‌های سلامت و انجام مطالعات لازم اشاره کرد.

مسؤول آمار و برنامه‌ریزی بهداشت و درمان صنعت نفت فارس با بیان اینکه این واحد، افزون بر داده‌های آماری به ارائه راهکارها می‌پردازد، می‌گوید: ارائه¬ راهکارها به‌منظور افزایش بهره‌وری، ارتقای شاخص‌های سلامت، حفظ و ارتقای رضایت مشتریان با انجام رضایت‌سنجی، حفظ و ارتقای رضایت انگیزشی کارکنان، بهبود شاخص‌های اقتصاد سلامت صورت می‌گیرد، ضمن آنکه ارتقای روش‌های ارائه خدمات، بهبود استفاده از منابع تخصیصی، کاهش استراتژیک هزینه‌های سازمان، بهبود آگاهی، نگرش و رفتار فردی جمعیت تحت پوشش، همچنین بهبود میزان اعتماد به ارائه¬ خدمات و  ارتقای اثربخشی خدمات سلامت کار و خانواده را پایش می‌کند.

به گفته او، بررسی راهکارهای مداخله¬ای برای هر واحد به صورت مستقل، به‌منظور بهبود فرایندهایی که باعث ارتقای سازمان می¬شود و ارائه آن به مدیریت برای دستور اقدام از سوی واحد آمار انجام می‌شود، ضمن آنکه ارتقای کیفیت داده‌های جمع‌آوری شده (کامل بودن، کفایت و به هنگام بودن) از فعالیت‌های واحدهای ارائه‌دهنده خدمات سلامت نیز مورد پایش قرار می‌گیرد.

نصیحت‌کن با بیان اینکه وضعیت سلامت روان کارکنان شاغل در مراکز تحت پوشش صنعت نفت فارس نیز از سوی واحد آمار و برنامه‌ریزی تعیین می‌شود، ادامه می‌دهد: تعیین شاخص‌های فعالیت واحدهای پاراکلینیک (‌آزمایشگاه، رادیولوژی، سونوگرافی، داروخانه و...)، محاسبه کارانه پزشکان خانواده رسمی و پیمانکار و محاسبه کارانه پزشکان سلامت کار رسمی و پیمانکار را نیز در دستور کار داریم.

واحد آمار و برنامه‌ریزی بهداشت و درمان صنعت نفت فارس، همسو با ارتقای فعالیت‌های خود علاوه بر همکاری با ستاد سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در زمینه‌های مختلف، با دانشگاه علوم پزشکی شیراز در زمینه انجام پروژه‌های تحقیقاتی همکاری دارد، ضمن آنکه دوره‌های آموزشی شاخص‌های تن‌سنجی کودکان، کار با نرم‌افزارEPI  این دانشگاه را اجرا می‌کند و مشاور آماری در پروژه‌های پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز است.

مسؤول آمار و برنامه‌ریزی بهداشت و درمان صنعت نفت فارس می‌گوید: این واحد افزون بر فعالیت‌های داخلی، سعی بر حضور در مجامع بین‌المللی هم دارد که مصداق این امر، ارائه 27 مقاله پژوهشی در کنگره‌ها، سمینارها و چاپ 14 مقاله در ژورنال‌های خارجی و ایرانی است.

واحد آمار و برنامه‌ریزی  بهداشت و درمان صنعت نفت فارس به‌منظور تهیه گزارش‌ها و ارائه مشاوره‌های آماری، همچنین نگارش مقالات پژوهشی، از نرم‌افزارهای مختلفی همچون  سخن، رایاوران، سینا، سنجش، EPI info،power ssc ،office ،spss ، healthy line بهره می‌گیرد و پروژه‌های مختلفی را همسو با پیشبرد اهداف خود انجام داده است.

نصیحت‌کن دراین‌باره می‌گوید: پروژه‌های متنوعی از سوی همکاران ما در واحد آمار صورت گرفته که ارزیابی شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در کارکنان بهداشت و درمان فارس، بررسی رضایت شغلی در کارکنان بهداشت و درمان فارس، تعیین شاخص‌های آماری داروخانه، همچنین بررسی سیمای سلامت در کارکنان منطقه 5 عملیات انتقال گاز، طرح جامع پایش سلامت روان در این منطقه و بررسی میزان رضایتمندی مراجعان به مراکز بهداشتی درمانی از جمله آنهاست.

او با بیان اینکه طرح جامع پایش سلامت روان در شرکت بهره‌برداری شرکت نفت و گاز زاگرس جنوبی از سوی این واحد انجام شده است، ادامه می‌دهد: افزون بر موارد اخیر،گزارش آماری شاخص‌های غیبت از کار، انجام مطالعات تجزیه و تحلیل هزینه منفعت اقدام‌های اچ‌اس‌ای، بررسی شاخص‌های مصرف انرژی در پلی‌کلینیک مرکزی، همچنین بررسی علت شکایات مراجعان و ارائه راهکار، تهیه گزارش خطاهای پزشکی به تفکیک نوع خطا و تعیین فرهنگ سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و محیط‌زیست از سوی واحد آمار پایش شده است.

نصیحت‌کن، رسالت واحد آمار و برنامه‌ریزی، ارتقای کیفیت داده‌های جمع‌آوری شده، اطلاعات به هنگام، کافی و کامل را همسو تصمیم‌گیری‌های مدیریتی  می‌داند و می‌گوید: این مهم، از طریق طراحی سیستم جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل به‌موقع، سطح‌بندی اطلاعات و محاسبه و مقایسه شاخص‌های سلامت و سنجش سطح رضایتمندی مراجعان تحقق پیدا می‌کند.

مسؤول واحد آمار و برنامه‌ریزی ادامه می‌دهد: این رسالت، به عهده کارشناسانی است که وظیفه تسهیل تصمیم‌گیری را در قالب گزارش‌های سازمانی به عهده دارند. به همین دلیل، اطلاع از شیوه‌های گردآوری اطلاعات و منابع آن، روش‌های نمایش داده‌ها و بالاخره تجزیه و تحلیل داده‌ها به مدد شاخص‌های آماری، برای مدیران و کارشناسان هر سازمان، امری اجتناب‌ناپذیر است که پیشنهاد می‌شود، برای تمامی واحدهای آمار مناطق سازمان یک کارشناس آمار (زیستی) به کار گرفته شود.